แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผัวเมียต่างมีทุนสินเดิน ทุนหมดไป,ผัวตาย ต้องเฉลี่ยสินเดิมของผัวมาใช้ทุนเมีย
ย่อยาว
ช. แต่งงานกับ ป. ต่างมีทุนสินเดิม ป. ตายไม่มีบุตร์ เงินทุนทั้ง ๒ ฝ่ายหมดสิ้นไป คงมีแต่สินเดิมของ ป. กับสินสมรสบ้าง
ศาลล่างตัดสินให้คืนสินเดิมของ ป. ให้ ร. ผู้เปนบิดาตามกฎหมายลักษณมรฎกบทที่ ๒๑, แล้วให้เอาสมรสหักใช้ทุน เงินเหลือจึงให้แบ่งเปน ๓ ส่วน ได้แก่ ช. ๑ ส่วน เปนของ ป. ๒ ส่วน ส่วนของ ป. เปนมรฎก แบ่ง ๓ ภาค ช. ได้ ๑ ภาค ร. ได้ ๑ ภาค และให้ ช.คืนเงินค่าเรือนหอ ๑๐๐๐ บาทให้ ร. ด้วย
ช.ฎีกาว่าสินเดิมของ ป. มีมากควรเอามาขายแบ่งเฉลี่ยจึงจะชอบด้วยกฎหมายลักษณผัวเมียบทที่ ๗๒ จะเอาสินสมรสที่มีราคาเล็กน้อยมาแบ่งเฉลี่ยนั้นหาควรไม่
ศาลฎีกาเห็นว่ากฎหมายลักษณผัวเมียบทที่ ๗๒ ตอนกลางยอมให้เอาสินเดิมข้างที่ยังมีอยู่มากมาเฉลี่ยชดใช้กินเดิมข้างขาดได้ ช. ควรได้รับผลตามกฎหมายบทนี้ จึงให้เอาสินเดิมของ ป.มาขายรวมทั้งสมรสแล้วแบ่งเฉลี่ยตามส่วนทุนสินเดิมมากและน้อยเพราะเขาเปนผัวเมียกัน เมื่อข้างหนึ่งตายจะแยกทรัพย์แล้ว ขาดก็ต้องขาดด้วยกัน ได้ก็ต้องได้ด้วยกัน จึงจะได้รับผลเท่ากัน ส่วนเรือนหอนั้น ช. ออกเงิน ๒๐๐๐ บาท ป. ออกเงิน ๑๐๐๐ บาท บัดนี้ก็ทรุดโทรมลงบ้าง ราคาอาจไม่คงที่อยู่ได้ซึ่งศาลล่างบังคับให้ ช. คืนเงินเต็มทั้ง ๑๐๐๐ บาทนั้นยังไม่ชอบจะต้องแบ่งตามส่วนราคาที่ขายได้จึงตั้งทุนสินเดิมของทั้ง ๒ ฝ่ายไว้เปนเกณฑ์สำหนับแบ่งเฉลี่ย คือฝ่ายโจทย์ ๕๒๐๐ บาท ฝ่ายผู้ตาย ๙๘๐๐ บาท ให้เอาเรือกลไฟ เรือนหอ แลสินสมรสที่มีอยู่มาขายได้เงินเท่าไร หักไว้เปนค่าทำศพ ๔๐๐ บาทแล้วหักใช้ทุนสินเดิมของทั้ง ๒ ฝ่าย เมื่อเงินเหลืออยู่จึงให้แบ่งเปนสมรสตามศาลล่าง
