แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ที่แก้ไขใหม่นั้นกำหนดไว้เป็นหลักทั่วไปให้สามีและภรรยาเป็นผู้จัดการสินสมรสร่วมกัน เว้นแต่จะมีสัญญาก่อนสมรสหรือสัญญาระหว่างสมรสระบุไว้เป็นอย่างอื่น
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1485 หมายถึงการจัดการสินสมรสแก่ทรัพย์สินเฉพาะอย่างซึ่งอาจเป็นทรัพย์สินที่มีค่ามากหรือมีความสำคัญเป็นพิเศษซึ่งสามีหรือภรรยาร้องขอต่อศาลให้ตนเป็นผู้จัดการทรัพย์สินดังกล่าวโดยลำพังหรือเข้าร่วมจัดการด้วยได้ไม่ว่าคู่สมรสจะมีสัญญาก่อนสมรสหรือสัญญาระหว่างสมรสตกลงกันไว้อย่างไร สามีหรือภรรยาก็อาจร้องขอต่อศาลไม่ให้ต้องปฏิบัติตามสัญญาดังกล่าวหรือถ้าไม่มีทั้งสัญญาก่อนสมรสและระหว่างสมรส สามีหรือภรรยาก็อาจร้องขอต่อศาลให้ตนเป็นผู้จัดการสินสมรสดังกล่าวแต่ผู้เดียว อันเป็นข้อยกเว้นจากหลักทั่วไป ทั้งสองกรณีนี้ ผู้ร้องขอต่อศาลจะต้องแสดงให้เห็นว่าการที่จะทำเช่นนั้น จะเป็นประโยชน์ยิ่งกว่า
กรณีของโจทก์ โจทก์ต้องการเป็นผู้จัดการสินสมรสร่วมกับสามีตามอำนาจที่มีอยู่แล้วเท่านั้น โจทก์จึงไม่อาจอาศัย ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1485 ร้องขอให้ศาลตั้งโจทก์เป็นผู้จัดการสินสมรสร่วมกับจำเลยที่ 1 ได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องและแก้ฟ้องว่า โจทก์เป็นภรรยาจำเลยที่ 1 โดยจดทะเบียนสมรสกัน จำเลยที่ 2 ประกอบธุรกิจธนาคารพาณิชย์ มีธนาคารกรุงเทพ จำกัด สาขาประดิพัทธ์เป็นตัวแทนสาขา โจทก์กับจำเลยที่ 1 มิได้ทำสัญญาก่อนสมรสกำหนดให้ผู้หนึ่งผู้ใดจัดการสินสมรส หลังจากสมรสกันแล้ว จำเลยที่ 1 แต่ผู้เดียวจัดการสินสมรสตลอดมาหลังจากมีบุตรร่วมกันหนึ่งคน จำเลยที่ 1 ประพฤติตนชั่วร้ายเป็นเหตุให้ทะเลาะวิวาทกันอยู่เสมอ จนโจทก์ไม่สามารถจะทนต่อไปได้ต้องแยกกันอยู่ จำเลยที่ 1 ไม่ได้อุปการะเลี้ยงดูโจทก์อีกเลย ทรัพย์สินอันเป็นสินสมรสจำเลยที่ 1 เป็นผู้ครอบครองและใช้อำนาจจัดการทั้งสิ้นโจทก์ไม่ประสงค์จะให้จำเลยที่ 1 จัดการสินสมรสแต่เพียงผู้เดียวต่อไป ได้แจ้งไปยังจำเลยที่ 1 เพื่อขอถอนอำนาจจัดการทรัพย์สินทั้งหมด แต่จำเลยที่ 1 เพิกเฉย ต่อมาโจทก์ได้มาติดต่อที่ธนาคารกรุงเทพ จำกัด สาขาประดิพัทธ์ เพื่อขอทราบดอกเบี้ยเงินฝากประจำที่จำเลยที่ 1 ฝากอยู่พร้อมทั้งขอใช้อำนาจจัดการดอกเบี้ยเงินฝากประจำร่วมกับจำเลยที่ 1 ด้วย แต่ผู้จัดการธนาคารสาขาปฏิเสธ ขอให้ศาลพิพากษาให้โจทก์เป็นผู้จัดการสินสมรสร่วมกับจำเลยที่ 1 หากจำเลยที่ 1 ไม่ปฏิบัติตามให้ถือเอาคำสั่งศาลเป็นการแสดงเจตนา ให้จำเลยที่ 2 แสดงบัญชีดอกเบี้ยเงินฝากประจำอันเป็นสินสมรสระหว่างโจทก์กับจำเลยที่ 1 ซึ่งมีฝากอยู่ที่ธนาคารจำเลยที่ 2 สาขาประดิพัทธ์ และให้โจทก์ใช้อำนาจจัดการสินสมรสดังกล่าวร่วมกับจำเลยที่ 1 ด้วย
จำเลยที่ 1 ให้การว่า จำเลยไม่ได้มีสินสมรสอย่างใดนอกจากเงินเดือน ดอกเบี้ยเงินฝากจากธนาคารก็ไม่ได้มากมายอะไร โจทก์ไม่ได้กล่าวอ้างว่าจำเลยที่ 1 จัดการสินสมรสให้เสียหายแต่อย่างใด
จำเลยที่ 2 ให้การว่า โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องเพราะจำเลยที่ 2 ไม่มีนิติสัมพันธ์กับโจทก์ ปัจจุบันจำเลยที่ 1 ได้ถอนเงินฝากประจำไปหมดสิ้นและได้ขอปิดบัญชีดังกล่าวแล้ว
ศาลชั้นต้นสืบพยานโจทก์ยังไม่เสร็จก็สั่งงดสืบพยานโจทก์จำเลยโดยเห็นว่าคดีพอวินิจฉัยได้แล้ว และเห็นว่ากรณีของโจทก์เป็นเรื่องที่โจทก์มีสิทธิจัดการสินสมรสร่วมกับจำเลยที่ 1 โดยชอบอยู่แล้วจะมาขอให้ศาลตั้งโจทก์เป็นผู้จัดการสินสมรสทั่ว ๆ ไปร่วมกับจำเลยที่ 1 อีก จึงนำมาตรา 1485 มาใช้บังคับไม่ได้ ส่วนจำเลยที่ 2 เมื่อจำเลยที่ 1 ถอนเงินฝากไปหมดสิ้นแล้วก็ไม่อาจบังคับได้พิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ที่แก้ไขใหม่นั้น กำหนดไว้เป็นหลักทั่วไปให้สามีและภรรยาเป็นผู้จัดการสินสมรสร่วมกัน เว้นแต่จะมีสัญญาก่อนสมรสหรือสัญญาระหว่างสมรสระบุไว้เป็นอย่างอื่นและมีบทบัญญัติตามมาตรา 1485 ให้สามีหรือภรรยาร้องขอต่อศาลให้ตนเป็นผู้จัดการสินสมรสโดยเฉพาะอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือเข้าร่วมจัดการในการนั้นได้ ถ้าการที่จะทำเช่นนั้นจะเป็นประโยชน์ยิ่งกว่า บทบัญญัติในมาตรานี้หมายถึงการจัดการสินสมรสแก่ทรัพย์สินเฉพาะอย่างซึ่งอาจเป็นทรัพย์สินที่มีค่ามากหรือมีความสำคัญเป็นพิเศษ กฎหมายจึงเปิดโอกาสให้สามีหรือภรรยาร้องขอต่อศาลให้ตนเป็นผู้จัดการทรัพย์สินดังกล่าวโดยลำพังหรือเข้าร่วมจัดการด้วยได้ ไม่ว่าคู่สมรสจะมีสัญญาก่อนสมรสหรือสัญญาระหว่างสมรสตกลงกันไว้อย่างไร สามีหรือภรรยาก็อาจร้องขอต่อศาลไม่ให้ต้องปฏิบัติตามสัญญาดังกล่าวหรือถ้าไม่มีทั้งสัญญาก่อนสมรสและระหว่างสมรส สามีหรือภรรยาก็อาจร้องขอต่อศาลให้ตนเป็นผู้จัดการสินสมรสดังกล่าวแต่ผู้เดียว อันเป็นข้อยกเว้นจากหลักทั่วไป ทั้งสองกรณีนี้ผู้ร้องขอต่อศาลจะต้องแสดงให้เห็นว่าการที่จะทำเช่นนั้นจะเป็นประโยชน์ยิ่งกว่า แต่กรณีของโจทก์ โจทก์ต้องการเป็นผู้จัดการสินสมรสร่วมกับสามีตามอำนาจที่มีอยู่แล้วเท่านั้น โจทก์จึงไม่อาจอาศัยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1485 ร้องขอให้ศาลตั้งโจทก์เป็นผู้จัดการสินสมรสร่วมกับจำเลยที่ 1 ได้ เมื่อวินิจฉัยดังกล่าวแล้ว ก็ไม่จำต้องวินิจฉัยฎีกาโจทก์เกี่ยวกับจำเลยที่ 2 ต่อไป
พิพากษายืน
