แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
สัญญาเช่าซื้อระบุว่า “ถ้าผู้เช่าซื้อผิดนัดชำระค่าเช่าซื้องวดหนึ่งงวดใดก็ดี หรือผู้เช่าซื้อจะต้องชำระเงินใด ๆ แก่เจ้าของตามสัญญาประการใดก็ดี หรือผู้เช่าซื้อจะต้องชดใช้ค่าเสียหายอันเกิดจากการผิดสัญญาประการใดประการหนึ่งก็ดี ผู้เช่าซื้อย่อมเสียดอกเบี้ยสำหรับเงินที่ค้างชำระและหรือค่าเสียหายนับแต่วันผิดนัดเป็นต้นไปในอัตราร้อยละ 18 ต่อปี…” เมื่อเงินค่าขาดประโยชน์จากการที่โจทก์ไม่ได้ใช้รถที่เช่าซื้อเป็นค่าเสียหายอันเกิดจากการผิดสัญญาประการหนึ่ง โจทก์จึงมีสิทธิเรียกร้องให้จำเลยที่ 1 ใช้ดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 18 ต่อปี ตามสัญญาได้แต่ข้อสัญญาดังกล่าวถือได้ว่าเป็นวิธีการกำหนดค่าเสียหายวิธีหนึ่งมีลักษณะเป็นการกำหนดเบี้ยปรับ เมื่อดอกเบี้ยของค่าเสียหายที่โจทก์เรียกมาสูงเกินส่วน ศาลมีอำนาจกำหนดให้ลดลงเป็นจำนวนพอสมควรได้ ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้จำเลยทั้งสองชำระดอกเบี้ยนับแต่วันเลิกสัญญาซึ่งเกินคำขอของโจทก์ที่ขอดอกเบี้ย มานับแต่วันฟ้อง ถึงแม้จำเลยที่ 1 จะฎีกาเพียงคนเดียว แต่กรณีเป็นเรื่องเกี่ยวด้วยการชำระหนี้อันไม่อาจแบ่งแยกได้ ศาลฎีกาพิพากษาให้มีผลถึงจำเลยที่ 2 ซึ่งเป็นผู้ค้ำประกันด้วย ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 245(1),247
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยที่ 1 เช่าซื้อรถยนต์ของโจทก์ 1 คันราคา 335,000 บาท ชำระเงินในวันทำสัญญา 53,000 บาท ส่วนที่เหลือผ่อนชำระ 40 งวด งวดละ 1 เดือน เดือนละ 7,050 บาท จำเลยที่ 2เป็นผู้ค้ำประกันโดยยอมรับผิดอย่างลูกหนี้ร่วม จำเลยที่ 1 ชำระค่าเช่าซื้อถึงงวดที่ 15 ก็ผิดนัด ขอให้บังคับจำเลยทั้งสองร่วมกันส่งมอบรถที่เช่าซื้อคืนโจทก์ในสภาพที่เรียบร้อยใช้การได้ดีหากไม่ส่งคืนให้ใช้ราคา 174,546 บาทให้จำเลยชำระค่าเสียหาย180,000 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 18 ต่อปี นับแต่วันฟ้องจนกว่าจะชำระเสร็จ กับให้ร่วมกันใช้ค่าเสียหายเดือนละ6,000 บาท นับแต่วันฟ้องจนกว่าจะส่งมอบรถที่เช่าซื้อหรือใช้ราคาให้แก่โจทก์ครบ
จำเลยทั้งสองให้การว่า ค่าเสียหายที่โจทก์เรียกร้องสูงเกินควรขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยทั้งสองร่วมกันส่งมอบรถที่เช่าซื้อคืนโจทก์ในสภาพใช้การได้ดีด้วยค่าใช้จ่ายของจำเลยเอง หากคืนไม่ได้ให้ใช้ราคา 100,000 บาท และให้ร่วมกันใช้ค่าเสียหาย 60,000 บาทกับค่าเสียหายเดือนละ 2,000 บาท นับแต่วันฟ้องจนกว่าจะส่งมอบรถคืนหรือใช้ราคาให้แก่โจทก์ ทั้งนี้ไม่เกิน 15 เดือนนับแต่วันฟ้องโจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้เป็นว่า ให้จำเลยเสียดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 15 ต่อปีจากต้นเงิน 60,000 บาท นับแต่วันที่5 ธันวาคม 2526 ซึ่งเป็นวันเลิกสัญญาเป็นต้นไปจนกว่าชำระเสร็จนอกจากที่แก้คงให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น โจทก์และจำเลยที่ 1 ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “ข้อเท็จจริงที่คู่ความมิได้นำสืบโต้แย้งกันฟังยุติว่า จำเลยที่ 1 ทำสัญญาเช่าซื้อรถยนต์ดัทสันจากโจทก์1 คัน ในราคา 335,000 บาท ชำระเงินในวันทำสัญญา 53,000 บาทส่วนที่เหลือจะผ่อนชำระ 40 งวด งวดละ 1 เดือน เดือนละ 7,050 บาทโดยจำเลยที่ 2 เป็นผู้ค้ำประกันยอมรับผิดอย่างลูกหนี้ร่วมจำเลยที่ 1 ชำระค่าเช่าซื้อให้โจทก์ 15 งวดรวมเป็นเงิน 158,750 บาทงวดที่ 16 ซึ่งถึงกำหนดชำระวันที่ 5 ธันวาคม 2526 จำเลยที่ 1ไม่ยอมชำระคงค้างอยู่เป็นเงิน 176,250 บาท…
ฎีกาของจำเลยที่ 1 ข้อต่อไปมีว่าโจทก์ไม่มีสิทธิเรียกดอกเบี้ยจากจำเลยที่ 1 ในอัตราร้อยละ 15 ต่อปีของค่าเสียหาย 60,000 บาททั้งการที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้จำเลยทั้งสองชำระดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 15 ต่อปี นับแต่วันที่ 5 ธันวาคม 2526 ซึ่งเป็นวันเลิกสัญญาก็ไม่ชอบ เพราะโจทก์ขอดอกเบี้ย นับตั้งแต่วันฟ้อง พิเคราะห์แล้วสัญญาเช่าซื้อตามเอกสารหมาย จ.4 ข้อ 7 ระบุว่า “ถ้าผู้เช่าซื้อผิดนัดชำระค่าเช่าซื้องวดหนึ่งงวดใดก็ดี หรือผู้เช่าซื้อจะต้องชำระเงินใด ๆ แก่เจ้าของตามสัญญาประการใดก็ดี หรือผู้เช่าซื้อจะต้องชดใช้ค่าเสียหายอันเกิดจากการผิดสัญญาประการใดประการหนึ่งก็ดี ผู้เช่าซื้อยอมเสียดอกเบี้ยสำหรับเงินที่ค้างชำระและหรือค่าเสียหายนับแต่วันผิดนัดเป็นต้นไปในอัตราร้อยละ 18 ต่อปี…”เห็นว่า เงินค่าขาดประโยชน์จากการที่โจทก์ไม่ได้ใช้รถนั้นเป็นค่าเสียหายอันเกิดจากการผิดสัญญาประการหนึ่ง โจทก์มีสิทธิเรียกร้องให้จำเลยที่ 1 ใช้ดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 18 ต่อปีได้และข้อความในสัญญาข้อ 7 นี้ ถือได้ว่าเป็นวิธีการกำหนดค่าเสียหายวิธีหนึ่ง มีลักษณะเป็นการกำหนดเบี้ยปรับ เมื่อพิเคราะห์ถึงทางได้เสียของโจทก์แล้ว ปรากฏว่าศาลล่างทั้งสองได้กำหนดค่าเสียหายจากการขาดประโยชน์อันควรได้จากรถยนต์คันที่จำเลยที่ 1 เช่าซื้อไปเป็นจำนวนพอสมควรแล้ว ดอกเบี้ยของค่าเสียหายที่โจทก์เรียกตามสัญญาจึงสูงเกินส่วน เห็นสมควรกำหนดให้จำเลยที่ 1 เสียดอกเบี้ยให้โจทก์ในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้จำเลยทั้งสองชำระดอกเบี้ยนับแต่วันที่ 5 ธันวาคม 2526 ซึ่งเป็นวันเลิกสัญญาก็เป็นการพิพากษาเกินคำขอ เพราะโจทก์ขอดอกเบี้ยมานับแต่วันฟ้อง ฎีกาข้อนี้จำเลยที่ 1 ฟังขึ้น กรณีเป็นเรื่องเกี่ยวด้วยการชำระหนี้อันไม่อาจแบ่งแยกได้ ศาลฎีกาจึงเห็นสมควรพิจารณาให้มีผลถึงจำเลยที่ 2 ซึ่งเป็นผู้ค้ำประกันภัยตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 245(1), 247”
พิพากษาแก้เป็นว่า ให้จำเลยทั้งสองเสียดอกเบี้ยให้โจทก์ในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปีจากต้นเงิน 60,000 บาท นับแต่วันฟ้องเป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์ นอกจากที่แก้คงให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์
