แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
คำว่า “คู่สมรส” ของผู้รับบุตรบุญธรรมที่จะต้องให้ความยินยอมตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1584 นั้นหมายถึงสามีหรือภรรยาที่ชอบด้วยกฎหมาย ถ้าผู้ให้ความยินยอมในการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมเป็นภรรยาที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายของผู้รับบุตรบุญธรรม การจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมย่อมไม่สมบูรณ์ไม่มีผลตามกฎหมาย
โจทก์ฟ้อง ว. ผู้เยาว์เป็นจำเลย แต่ใส่ไว้ในช่องคู่ความว่า “เด็กชาย ว. โดย ก. บิดาผู้ใช้อำนาจปกครองจำเลย” นั้นหมายความว่า ก. เป็นผู้ดำเนินคดีแทนจำเลยซึ่งเป็นผู้เยาว์ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 56 เท่านั้นเองหาใช่โจทก์ฟ้อง ก. เป็นจำเลยไม่
เมื่อการจดทะเบียนรับจำเลยเป็นบุตรบุญธรรมไม่สมบูรณ์ไม่มีผลตามกฎหมายแล้วบิดาโดยกำเนิดของจำเลยยังเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองจำเลยอยู่ และอยู่ในฐานะที่จะดำเนินคดีแทนจำเลยผู้เยาว์ได้
การที่จำเลยอ้างสิทธิเป็นบุตรบุญธรรมของผู้ตายซึ่งเป็นสามีโจทก์ และไปขอรับบำเหน็จตกทอดของผู้ตายด้วย ย่อมเป็นการโต้แย้งสิทธิของโจทก์ โจทก์มีอำนาจฟ้องจำเลยได้
คดีโจทก์ฟ้องขอให้แสดงว่าการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมไม่สมบูรณ์ เพราะฝ่าฝืนประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1584ไม่ตกอยู่ในบังคับแห่งมาตรา 1590 ที่จะต้องฟ้องภายในกำหนด 1 ปีแต่มิได้มีกฎหมายบัญญัติกำหนดอายุความในเรื่องนี้ไว้ จึงมีกำหนดอายุความ 10 ปี ตามมาตรา 164
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นภรรยาของจ่าสิบตำรวจลออ จ่าสิบตำรวจลออจดทะเบียนรับเด็กชายวิทยาบุตรของนายกิมเอ็งนางจิราเป็นบุตรบุญธรรมโดยไม่ได้รับความยินยอมของโจทก์ ต่อมาจ่าสิบตำรวจลออถึงแก่กรรมโจทก์แจ้งให้จำเลยไปจดทะเบียนถอนการเป็นบุตรบุญธรรม จำเลยเพิกเฉยขอให้ศาลสั่งว่าการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมระหว่างจ่าสิบตำรวจลออกับเด็กชายวิทยา เป็นโมฆะ
จำเลยให้การว่า นายกิมเอ็งมิได้เป็นผู้ใช้อำนาจปกครองของจำเลยแล้ว โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้องนายกิมเอ็งในฐานะบิดาผู้ใช้อำนาจปกครองของจำเลยคดีนี้ ฟ้องโจทก์ขาดอายุความ การจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมของจ่าสิบตำรวจลออ ชอบแล้ว เพราะนางละออภรรยาที่มิได้จดทะเบียนสมรสของจ่าสิบตำรวจลออให้ความยินยอมแล้ว
ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า การจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมระหว่างจ่าสิบตำรวจลออกับจำเลยไม่สมบูรณ์ ไม่มีผลตามกฎหมาย
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า คู่สมรสของผู้จะรับบุตรบุญธรรมที่จะต้องให้ความยินยอมตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๕๘๔ หมายถึงสามีหรือภรรยาที่ชอบด้วยกฎหมาย นางละออผู้ให้ความยินยอมในการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมรายนี้ไม่ใช่ภรรยาที่ชอบด้วยกฎหมายของจ่าสิบตำรวจลออ การจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมระหว่างจ่าสิบตำรวจลออกับจำเลยจึงไม่สมบูรณ์ ไม่มีผลตามกฎหมาย
คดีนี้ โจทก์ฟ้องเด็กชายวิทยาเป็นจำเลย หาใช่ฟ้องนายกิมเอ็งเป็นจำเลยไม่ ที่โจทก์ใส่ไว้ในช่องคู่ความว่า เด็กชายวิทยา โดยนายกิมเอ็งบิดาผู้ใช้อำนาจปกครอง จำเลยนั้นหมายความว่านายกิมเอ็งเป็นผู้ดำเนินคดีแทนจำเลยซึ่งเป็นผู้เยาว์ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๕๖ เท่านั้นเอง เมื่อการจดทะเบียนรับจำเลยเป็นบุตรบุญธรรมไม่สมบูรณ์ ไม่มีผลตามกฎหมายแล้ว นายกิมเอ็งบิดาโดยกำเนิดของจำเลยจึงยังเป็นผู้ใช้อำนาจปกครองจำเลยอยู่ จึงอยู่ในฐานะที่จะดำเนินคดีแทนจำเลยได้
การที่จำเลยอ้างสิทธิเป็นบุตรบุญธรรมของจ่าสิบตำรวจลออ สามีโจทก์และจำเลยไปขอรับบำเหน็จตกทอดของจ่าสิบตำรวจลออด้วย ย่อมเป็นที่เห็นได้ชัดว่าเป็นการโต้แย้งสิทธิของโจทก์แล้วโจทก์มีอำนาจฟ้องจำเลยได้
คดีนี้ โจทก์ฟ้องขอให้แสดงว่าการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรมไม่สมบูรณ์ เพราะฝ่าฝืนประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๕๘๔จึงไม่ตกอยู่ในบังคับแห่งมาตรา ๑๕๙๐ ที่จะต้องฟ้องภายในกำหนด ๑ ปีเพราะมิใช่ฟ้องขอให้เลิกการรับบุตรบุญธรรม แต่ก็มิได้มีกฎหมายบัญญัติกำหนดอายุความในเรื่องนี้ไว้จึงมีกำหนดอายุความ ๑๐ ปีตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๖๔ คดีโจทก์จึงไม่ขาดอายุความ พิพากษายืน
