แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เจ้าหนี้จะใช้สิทธิเรียกร้องของลูกหนี้ในนามตนเองแทนลูกหนี้โดยฟ้องคดีขอไถ่ทรัพย์ที่ลูกหนี้ขายฝากไว้ เมื่อพ้นกำหนดเวลาไถ่แล้วไม่ได้ เพราะลูกหนี้ไม่มีสิทธิไถ่คืนแล้ว
การที่ก่อนครบกำหนดไถ่ทรัพย์คืน โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าหนี้ได้มีหนังสือแจ้งขอสวมสิทธิไถ่ทรัพย์แทนผู้ขายฝากซึ่งเป็นลูกหนี้นั้น ถือไม่ได้ว่าผู้มีสิทธิในการไถ่ทรัพย์ได้ใช้สิทธิขอไถ่ทรัพย์ที่ขายฝากคืน เพราะโจทก์เป็นเจ้าหนี้ที่ใช้สิทธิเรียกร้องของลูกหนี้เพื่อป้องกันสิทธิของตนในมูลหนี้เท่านั้น ไม่ใช่บุคคลผู้มีสิทธิไถ่ทรัพย์ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 497
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยที่ ๑ ที่ ๒ เป็นสามีภรรยากันโดยไม่ได้จดทะเบียนสมรสแต่มีกรรมสิทธิ์ร่วมในที่ดินและบ้าน จำเลยที่ ๒ เอาทรัพย์ที่กล่าวนี้ไปขายฝากไว้กับจำเลยที่ ๓ และจำเลยที่ ๑ ได้เป็นลูกหนี้โจทก์ตามคำพิพากษา โดยไม่มีทรัพย์สินอื่นใดพอที่จะเอาชำระหนี้ได้ โจทก์มีหนังสือแจ้งจำเลยทั้งสามขอสวมสิทธิไถ่ทรัพย์ที่ขายฝากไว้ดังกล่าวแล้วภายในกำหนด แต่จำเลยเพิกเฉย โจทก์จึงฟ้องขอไถ่ทรัพย์ดังกล่าวแล้วจากจำเลยที่ ๓
จำเลยทั้งสามให้การว่า จำเลยที่ ๑ เป็นลูกหนี้โจทก์ตามฟ้อง แต่ทรัพย์ที่ขายฝากเป็นของจำเลยที่ ๒ ผู้เดียว โจทก์ฟ้องคดีเมื่อพ้นกำหนดเวลาไถ่ทรัพย์คืนแล้วขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ววินิจฉัยว่า ทรัพย์ที่ขายฝากเป็นของจำเลยที่ ๑ ที่ ๒ แต่โจทก์ไม่มีสิทธิไถ่ทรัพย์ การที่โจทก์มีหนังสือถึงจำเลยทั้งสามไม่ใช่เป็นการใช้สิทธิเรียกร้องตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๒๓๓ ไม่จำต้องวินิจฉัยประเด็นข้ออื่นพิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ในวันที่โจทก์ฟ้องคดีนี้พ้นกำหนดระยะเวลาที่จำเลยที่ ๒ จะไถ่ทรัพย์ที่ขายฝากคืนได้แล้ว เมื่อจำเลยที่ ๒ ไม่มีสิทธิไถ่คืน โจทก์จะใช้สิทธิเรียกร้องในนามตนเองฟ้องขอไถ่ทรัพย์คืนหาได้ไม่ ส่วนการที่ก่อนครบกำหนดไถ่ทรัพย์ โจทก์ได้มีหนังสือจำเลยทั้งสามให้ไปที่สำนักงานที่ดินจังหวัดสงขลาเพื่อโจทก์จะได้สวมสิทธิไถ่ทรัพย์แทนจำเลยที่ ๑ ที่ ๒ แต่จำเลยทั้งสามไม่ไปนั้น ศาลฎีกาเห็นว่า บุคคลที่จะใช้สิทธิไถ่ทรัพย์ต้องเป็นผู้ขายเดิม หรือทายาทของผู้ขายเดิม ผู้รับโอนสิทธินั้น หรือบุคคลซึ่งในสัญญายอมไว้โดยเฉพาะว่าให้เป็นผู้ไถ่ได้ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๔๙๗ โจทก์มิใช่บุคคลผู้มีสิทธิไถ่ทรัพย์ตามที่กฎหมายกำหนดไว้ การที่โจทก์มีหนังสือถึงจำเลยทั้งสามดังกล่าวแล้ว จึงถือไม่ได้ว่าผู้มีสิทธิในการไถ่ทรัพย์ได้ใช้สิทธิขอไถ่ทรัพย์ที่ขายฝากคืน ไม่จำต้องวินิจฉัยปัญหาตามคำแก้ฎีกาของจำเลย ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษายกฟ้องโจทก์ ศาลฎีกาเห็นพ้องด้วย
พิพากษายืน
