แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
สิทธิและหน้าที่ของผู้จัดการมรดกนั้นโดยสภาพมิใช่สิทธิและหน้าที่ที่จะพึงมีพึงเป็นได้เฉพาะแก่บุคคลธรรมดา
บุคคลที่ต้องห้ามมิให้เป็นผู้จัดการมรดกตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1718 ย่อมนำมาใช้แก่นิติบุคคลได้เท่าที่ไม่ขัดกับสภาพของนิติบุคคล
ไม่มีบทกฎหมายใดห้ามนิติบุคคลมิให้เป็นผู้จัดการมรดกฉะนั้น ถ้าไม่ขัดกับวัตถุประสงค์ตามที่กำหนดไว้ในข้อบังคับหรือตราสารจัดตั้งของนิติบุคคลนั้นแล้ว ศาลย่อมตั้งนิติบุคคลเป็นผู้จัดการมรดกได้ตามที่เห็นสมควร ผู้ร้องซึ่งเป็นวัดขอเป็นผู้จัดการมรดกซึ่งจะเป็นสมบัติของวัด วัดจึงเป็นผู้มีส่วนได้เสีย ย่อมกระทำโดยเจ้าอาวาสซึ่งเป็นผู้แทนของวัดเป็นผู้แสดงให้ปรากฏตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 75 จึงเห็นสมควรตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกได้ (ประชุมใหญ่ครั้งที่ 7/2524)
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอและแก้คำร้องว่า ผู้ร้องเป็นนิติบุคคลมีพระอธิการสิน ปวโรเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส ได้มอบอำนาจให้ผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้ศาลตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกของพระอธิการหิน เขมิโก เจ้าอาวาสเดิมซึ่งถึงแก่มรณภาพระหว่างอยู่ในสมณเพศโดยมิได้ทำพินัยกรรม
ศาลชั้นต้นไต่สวนแล้วยกคำร้อง ค่าคำร้องเป็นพับ
ผู้ร้องอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ผู้ร้องเป็นนิติบุคคล ปัญหาเรื่องนิติบุคคลจะเป็นผู้จัดการมรดกได้หรือไม่นั้น ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 69 และ 70 นิติบุคคลย่อมมีสิทธิและหน้าที่เหมือนบุคคลธรรมดา เว้นเสียแต่สิทธิและหน้าที่นั้นจะไม่อยู่ภายในขอบวัตถุที่ประสงค์ของตนตามที่กำหนดไว้ในข้อบังคับหรือตราสารจัดตั้ง หรือสิทธิและหน้าที่นั้นโดยสภาพจะพึงมีพึงเป็นได้เฉพาะแก่บุคคลธรรมดาเท่านั้น สิทธิและหน้าที่ของผู้จัดการมรดกนั้นโดยสภาพมิใช่สิทธิและหน้าที่ที่จะพึงมีพึงได้เฉพาะแก่บุคคลธรรมดา และบุคคลที่ต้องห้ามมิให้เป็นผู้จัดการมรดกตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1718 ย่อมนำมาใช้แก่นิติบุคคลได้เท่าที่ไม่ขัดกับสภาพของนิติบุคคล ศาลฎีกาโดยมติของที่ประชุมใหญ่จึงเห็นว่า ไม่มีบทกฎหมายใดที่ห้ามนิติบุคคลมิให้เป็นผู้จัดการมรดก ฉะนั้น ถ้าไม่ขัดกับวัตถุประสงค์ตามที่กำหนดไว้ในข้อบังคับหรือตราสารจัดตั้งของนิติบุคคลนั้นแล้ว ศาลย่อมตั้งนิติบุคคลเป็นผู้จัดการมรดกได้ตามที่เห็นสมควร ปัญหาเรื่องผู้ร้องซึ่งเป็นวัดสมควรจะเป็นผู้จัดการมรดกหรือไม่นั้น เห็นว่า ผู้ร้องขอเป็นผู้จัดการมรดกซึ่งจะตกเป็นสมบัติของผู้ร้องเอง ผู้ร้องจึงเป็นผู้มีส่วนได้เสีย ย่อมกระทำได้โดยเจ้าอาวาสซึ่งเป็นผู้แทนของวัดเป็นผู้แสดงความประสงค์ให้ปรากฏตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 75 จึงเห็นสมควรตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกได้
พิพากษากลับ ให้ตั้งวัดบ้านดอนบมผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกของพระอธิการหินเขมิโก ให้มีสิทธิและหน้าที่ตามกฎหมาย
