แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ตามกฎหมายลักษณะผัวเมีย การที่หญิงชายจะขาดจากการเป็นสามีภริยากัน ก็ด้วยการหย่าตามพิธีการ หรือมีพฤติการณ์ต้องตามที่กฎหมายกำหนดไว้ ฉะนั้น การที่ภริยาเพียงแต่แยกออกไปอยู่กับบิดามารดา แต่สามียังไปมาหาสู่ ทั้งยังส่งเงินให้ใช้จ่ายตลอดมานั้น ยังหาถือว่าได้ขาดจากการเป็นสามีภริยากันไม่ ภริยาจึงยังมีสิทธิรับบำนาญตกทอดของสามีด้วย
คำว่า “ร้าง” แปลว่าทอดทิ้งไว้ หรือ ไปจากเมื่อเอามาผสมกับคำว่า “เลิก” แล้ว ความหมายในเรื่องผัวเมียก็แปลได้ว่า ไม่ได้อยู่ร่วมกันหรือทิ้งร้างอีกฝ่ายหนึ่งไว้เท่านั้น ตามกฎหมายลักษณะผัวเมีย การทิ้งเมียร้างไว้ยังไม่ขาดจากการเป็นสามีภริยากัน ยังจะต้องมีพฤติการณ์อย่างอื่นประกอบอีก
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยเป็นภริยาขุนจำนงค์รักษา แต่ได้เลิกจากการเป็นสามีภริยากันแล้ว ต่อมาขุนจำนงค์รักษาจึงแต่งงานกับโจทก์ อยู่กินร่วมกันมาจนขุนจำนงค์รักษาถึงแก่กรรม โจทก์ได้ยื่นคำร้องขอรับเบี้ยบำนาญตกทอดต่อทางการ จำเลยได้ยื่นคำร้องขอรับบำนาญตกทอดด้วย จึงขอให้ห้ามจำเลยเกี่ยวข้อง
จำเลยให้การปฏิเสธ
ศาลชั้นต้นฟังว่า โจทก์จำเลยเป็นภริยาขุนจำนงค์รักษาตั้งแต่ก่อนใช้กฎหมายจดทะเบียนสมรส จำเลยยังมิได้หย่าขาดจากการเป็นสามีภริยากับขุนจำนงค์รักษาจึงมีสิทธิรับบำนาญตกทอดด้วยผู้หนึ่ง พิพากษายกฟ้องโจทก์
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ฟังว่า จำเลยกับขุนจำนงค์รักษาต่างได้ละทิ้งกันจึงขาดจากการเป็นสามีภริยา จำเลยไม่มีสิทธิจะเข้าไปแบ่งส่วนบำนาญตกทอด พิพากษากลับ ห้ามจำเลยเข้าเกี่ยวข้องขอรับบำนาญตกทอดดังกล่าว
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า การที่จำเลยแยกออกไปอยู่กับบิดามารดานั้น ได้ขาดจากการเป็นสามีภริยากับขุนจำนงค์รักษาหรือไม่ ปรากฏว่า โจทก์จำเลยต่างได้เป็นภริยาขุนจำนงค์รักษามาก่อนใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ ๕ และพระราชบัญญัติจดทะเบียนครอบครัว พ.ศ.๒๔๗๘ ขณะจำเลยแยกออกไปก่อนประมวลกฎหมายและพระราชบัญญัติดังกล่าวประกาศใช้ จึงต้องใช้กฎหมายลักษณะผัวเมียบังคับ ซึ่งบัญญัติไว้ว่า การที่หญิงชายจะขาดจากการเป็นสามีภริยากัน ก็ด้วยการหย่าตามพิธีการ หรือมีพฤติการณ์ต้องตามที่กฎหมายกำหนดไว้ ศาลฎีกาเชื่อว่า หลังจากที่จำเลยแยกไปอยู่กับบิดามารดาแล้ว ขุนจำนงค์รักษายังได้ไปมาหาสู่จำเลยทั้งยังส่งเงินให้จำเลยใช้จ่ายตลอดมาด้วย เฉพาะคำว่า “ร้าง” แปลว่า ทอดทิ้งไว้หรือไปจาก เมื่อเอามาผสมกับคำว่า “เลิก” แล้ว ความหมายในเรื่องผัวเมียก็แปลได้ว่า ไม่ได้อยู่ร่วมกันหรือทิ้งร้างอีกฝ่ายหนึ่งไว้เท่านั้น ตามกฎหมายลักษณะผัวเมีย การทิ้งเมียร้างไว้ยังไม่ขาดจากการเป็นสามีภริยากัน ยังจะต้องมีพฤติการณ์อย่างอื่นประกอบอีก และมิใช่ว่าชายจะทำได้แต่ฝ่ายเดียว ยังจะต้องประกอบด้วยการกระทำของฝ่ายหญิงในลักษณะยินยอมให้ขาดจากการเป็นสามีภริยากันด้วย ศาลฎีกาเห็นว่า ขณะขุนจำนงค์รักษาถึงแก่กรรม จำเลยยังเป็นภริยาโดยชอบด้วยกฎหมายของขุนจำนงค์รักษา จึงมีสิทธิได้รับบำเหน็จตกทอดของขุนจำนงค์รักษาด้วย ฎีกาจำเลยฟังขึ้น
พิพากษากลับ ให้บังคับคดีไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
