แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ระเบียบการส่งและรับแสตมป์อากรและแสตมป์อากรรมหรสพระหว่างกรมสรรพากรกับกรมไปรษณีย์ มุ่งประสงค์มิให้หีบห่อศูนย์หาย ทั้งเป็นแต่เพียงข้อตกลงที่วางเป็นระเบียบขึ้นไว้ หาใช่กฎหมายไม่ เมื่อหีบห่อเรียบร้อยแต่แสตมป์อากรที่บรรจุอยู่ในหีบห่อศูนย์หายไปนั้น หาใช่ผลโดยตรงหรือเนื่องมาจาการที่จำเลยจ่ายแก่ผู้รับที่ไม่มีใบมอบอำนาจอันเป็นการผิดระเบียนไม่ ดังนี้แล้ว ความเสียหายนั้นก็มิได้เกิดจากการกระทำของจำเลย ๆ ไม่ต้องรับผิด
ย่อยาว
โจทย์ฟ้องว่า เมื่อวันที่ ๒๔ พฤศจิกายน ๒๔๙๑ เจ้าหน้าที่ที่กรมสรรพากรได้ส่งแสตมป์รวมจำนวน ๒๐ แผ่นๆละ ๑๐๐ ดวงรวม ๒,๐๐๐ ดวงเป็นราคา ๑๐,๐๐๐ บาท เจ้าหน้าที่ที่สรรพากรได้บรรจุหีบห่อโดยมีคณะกรรมการจัดห่อมีครั่งประจำตราบนหีบห่อเรียบร้อง ส่งเป็นพัสดุไปรษณีย์จากที่ทำการไปรษณีย์หน้าพระลาน จังหวัดพระนคร ถึงที่ทำการไปรษณีย์จังหวัดภูเก็ต เพื่อส่งต่อแผนกสรรพกรจังหวัดภูเก็ต เพื่อส่งต่อแผนกสรรพกรจังหวัดภูเก็ต หีบห่อพัสดุไปรษณีย์ถึงที่ทำการไปรษณีย์จังหวัดภูเก็ตในสภาพเรียบร้อย ไม่มีรอบแตกอย่างใด จำเลยนี้เป็นเจ้าพนักงานไปรษณีย์ดังกล่าวจำเลยไม่ปฏิบัติตามระเบียนในการจัดส่งหีบห่อไปรษณีย์แสตป์ ซึ่งกราสรรพากรและกรมไปรษณีย์ได้มีข้อตกลงตั้งเป็นระเบียบไว้กล่าวคือ เมื่อจำเลยได้รับหีบห่อพัสดุแสตมป์ในวันที่ ๗ ธันวาคม ๒๔๙๑ จำเลยไม่ทำใบแจ้งความถึงคณณะกรรมการจังหวัดภูเก็ตให้รับมารับหีบห่อพัสดุแสตมป์อากรนั้น จนถึงวันที่ ๙ ธันวาคม ๒๔๙๑ จำเลยจึงได้โทรศัพท์แจ้งต่อนายจรุง ผู้ช่วยสรรพากรจังหวัดภูเก็ตให้ไปรับและจำเลยได้จ่ายหีบห่อพัสดุแสตมป์อากรนั้นให้แก่นายจรุงไปโดยไม่มีใบมอบอำนาจจากคณะกรรมการจังหวัดภูเก็ตให้มารับแทนในวันนั้นเอง นายจรุงได้เปิดห่อพัสดุแสตมป์อากรค่าหน้ากรรมการปรากฎว่าแสตมป์อากรราคา ๑๐,๐๐๐ ในหีบห่อนั้นศูนย์หายไป รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เป็นผู้เสียหายและชี้ขาดว่าแสตมป์อากรศูนย์หายไปเพราะจำเลยไม่ปฏิบัติตามระเบียบข้อตกลงที่กรมสรรพกรและกรมไปรษณีย์โทรเลขได้วางไว้ และชี้ขาดให้จำเลยชดใช้ค่าเสียหายครึ่งหนึ่งของจำนวนราคาแสตมป์อากร ที่ศูนย์หายไปเป็นเงิน ๕,๐๐๐ บาทจำเลยเพิกเฉยจึงขอให้จำเลยใช้เงินดังกล่าวนี้แก่โจทก์
จำเลยให้การว่า ได้ปฏิบัติตามกฎหมายและหน้าที่ในฐานะเป็นเจ้าพนักงานของกรมไปรษณีย์ทุกประการแล้ว ในการจ่ายหีบห่อครั้งนี้จำเลยได้ตรวจเห็นถูกต้องตรงกับน้ำหนักที่ส่งจริงจากต้นทางไปรษณีย์ และไม่มีการบุบสลายอย่างใด จำเลยจึงได้จ่ายให้กับนายจรุง ซึ่งมารับด้วยตนเอง และการจ่ายให้แก่นายจรุงเช่นนี้ได้ปฏิบัติเรียบร้อยตลอดมาหลายคราวแล้ว ข้อตกลงระหว่างกรมสรรพกรและกามไปรษณีย์ดังกล่าวไม่ใช่กฎหมาย จำเลยไม่ต้องรับผิดชอบตามฟ้องโจทก์ คดีโจทก์ขาดอายุความแล้ว ที่อ้างว่าเพิ่งทราบนั้นไม่จริง
ศาลชั้นต้นเห็นว่า คดีโจทก์ไม่ขาดอายุความและการกระทำของจำเลยยังไม่เป็นละเมิดตาม ป.พ.พ.ม. ๔๒๐ จำเลยไม่ต้องรับผิดชดใช้ค่าเสียหาย พิพากษายกฟ้องโจทก์
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน แต่มีความเห็นแย้งของผู้พิพากษานายหนึ่งว่าไม่เห็นพ้องด้วยกับคำพิพากษาที่ได้วินิจฉัยไปถึงจำเลยได้กระทำผิดหน้าที่และผิดวินัยข้าราชการ คงเห็นพ้องด้วยในผลที่ยกฟ้องโจทก์
โจทก์ฎีกาคัดค้านว่า การกระทำของจำเลยที่ไม่ปฏิบัติตามระเบียบวินัยเป็นการขัดคำสั่งของผู้บังคับบัญชา จนเป็นให้เกิดความเสียหายแก่ทรัพย์ของโจทก์ จำเลยต้องรับผิดตาม ป.พ.พ.ม. ๔๒๐
เนื่องจาก พ.ร.บ.ว่าด้วยระเบียบบริหารแห่งราชอาณาจักร์ไทย พ.ศ.๒๔๗๖ ถูกยกเลิกโดย พ.ร.บ.ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ.๒๔๙๓ ม.๓ ศาลฎีกาจึงมีคำสั่งให้ศาลชั้นต้นเลื่อนคดีไปเพื่อให้โอกาศแก่ฝ่ายโจทก์ ที่จะจัดหาผู้รับมอบอำนาจจากกระทรวงการคลังมาดำเนินคดีต่อไปตาม ป.วิ.แพ่ง ม.๔๕
บัดนี้โจทก์ได้ยื่นใบมอบอำนาจของกระทรวงการคลัง ซึ่งได้มอบอำนาจให้ผู้ว่าราชการจังหวัดภูเก็ตดำเนินคดีแก่จำเลย และผู้ว่าราชการจังหวัดภูเก็ตได้แต่งตั้งทนายมาดำเนินคดีแล้ว ศาลฎีกาจึงรับไว้พิจารณาต่อไป
ศาลฎีกาเห็นว่า ระเบียบการส่งและรับแสตมป์อากรและแสตมป์อากรมหรสพเป็นเพียงข้อตกลง ระหว่างกรมสรรพกรกับกรมไปรษณีย์ได้วางระเบียบขึ้นไว้ หาใช่เป็นข้อกฎหมายไม่ ปรากฎจากคำปรารภของระเบียบว่า ” เพื่อให้การจัดส่งและรับแสตมป์อากรกับแสตมป์อากรมหรสพรัดกุมดีขึ้น อันจะเป็นทางป้องกัน เรื่องบรรจุแสตมป์ศูนย์หายได้ง่ายดาย ” ระเบียบข้อบังคับนี้มิได้มุ่งจะป้องกัน เรื่องบรรจุภายใน ซึ่งเป็นอีกเรื่องหนึ่งต่างหาก เรื่องนี้ปรากฎว่าหีบห่ออยู่เรียบร้อยดีพร้อมด้วยครั่งประจำตราประทับบนหีบ ได้มีการมอบส่งถึงผู้รับเสร็จสิ้นแล้ว โดยนายจรุงรับไปเปิดต่อหน้ากรรมการตรวจรับส่วนของที่บรรจุอยู่ภายในหีบห่อนั้นจะมีอยู่เท่าใดหรือไม่ มิใช่หน้าที่ของ
จำเลยจะต้องรู้และรับผิดชอบ เช่นนี้แม้ว่าจำเลยได้จ่ายหีบห่อให้แก่นายจรุง โดยนายจรุงมีใบมอบอำนาจมาแสดงเป็นหลักฐาน ก็หากระทำให้แสตมป์อากรที่บรรจุอยู่ภายหีบห่อซึ่งศูนย์หายไปแล้วนั้นกลับมีขึ้นมาได้ไม่อันเป็นข้อแสดงให้เห็นว่าการที่แสตมป์อากรที่บรรจุอยู่ภายในหีบห่อศูนย์หายไปนั้น หาใช่เป็นผลโดยตรงหรือเนื่องมาจาก+ที่ผู้รับหีบห่อไม่มีใบมอบอำนาจมาเป็นหลักฐานไม่ จะยกข้อบังคับนี้มาปรับให้เป็นความผิดของจำเลยหาถูกต้องไม่ เพราะความเสียหายนั้นมิได้เกิดจากการกระทำของจำเลย
พิพากษายืน
